Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει – αλλά ούτε γεννιέται

«Δεν υπάρχουν, λέμε! Δεν βρίσκεις!». Πόσες οι πιθανότητες να ακούσεις μέσα σε λίγους μήνες την ίδια απάντηση από τρεις διαφορετικούς ανθρώπους, που κινούνται σε τρεις διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους; Πολλές, αν οι άνθρωποι αυτοί τυγχάνουν πολιτικός μηχανικός/εργολάβος, επιχειρηματίας της εστίασης και επιχειρηματίας στον τομέα της τεχνολογίας, και χρειάστηκες τις υπηρεσίες τους τον τελευταίο χρόνο. Και αν, στο διάστημα αυτό, τύχει να μιλήσεις με ανθρώπους από την πρωτογενή παραγωγή, το ίδιο θα σου πουν: δεν βρίσκουν «χέρια» εργατικά. Και όταν βρίσκουν, συνήθως ανεβάζοντας την οικονομική προσφορά (και μετακυλίοντας το κόστος στο προϊόν ή την υπηρεσία που προσφέρουν), δεν είναι καθόλου σίγουροι ότι τα «χέρια» αυτά θα μείνουν, τουλάχιστον ώσπου να τελειώσει το έργο, αφού κάποιος άλλος που δεν βρίσκει, θα

δώσει περισσότερα για να τους πάρει κ.ο.κ. Σύμφωνα με μελέτη της Grant Thornton λείπουν από την «αγορά» περίπου 300.000 εργαζόμενοι, κυρίως σε τομείς όπως η βιομηχανία, οι κατασκευές, ο τουρισμός, η εστίαση, η γεωργία και η τεχνολογία. Οι ελλείψεις αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό μόνιμες, αλλά κάποιες εποχές χτυπάνε «κόκκινο», με συνέπειες μικρές, μεγάλες έως πολύ πολύ μεγάλες: από το να καθυστερήσει να έρθει ο φρέντο σου επειδή ο μπαρίστα και ο σερβιτόρος «δουλεύουν για τρεις ο καθένας», μέχρι να μείνουν πίσω μεγάλα έργα, αλλά και να «ερημώσουν» ολόκληρες περιοχές (ίσως εδώ τα εισαγωγικά να είναι περιττά)… Όλα αυτά έχουν συνέπειες στην οικονομία, άρα στην τσέπη μας, και σίγουρα δεν λύνονται με το να εισαγάγεις «μέσα στην τούρλα του Σαββάτου» μετανάστες ως εποχικούς εργαζόμενους, κατά κανόνα ανειδίκευτους, που μάλιστα έρχονται «όταν η σεζόν τελειώνει», όπως μας ενημερώνουν τα σχετικά ρεπορτάζ. Πρακτικά, παράγουμε περισσότερα κτίρια, αναπλάσεις, ξενοδοχεία και εστιατόρια και λογισμικά από όσα μπορούμε να «καταναλώσουμε», όχι μόνοι μας, βεβαίως, αλλά μαζί με τους δεκάδες εκατομμύρια επισκέπτες μας από το εξωτερικό. Αυτό, όμως, είναι θέμα για άλλο σχόλιο. Σε κάθε περίπτωση, 300.000 θέσεις είναι πολλές για να λείπουν από μια χώρα όση -και όπως- η Ελλάδα. Που, στο μεταξύ, μικραίνει πληθυσμιακά. Και αυτός είναι μάλλον ο πιο σημαντικός παράγοντας που επιτείνει το πρόβλημα. Από το 2011, όταν η απογραφή αποκάλυψε ότι η Ελλάδα μπήκε σε πληθυσμιακή συρρίκνωση, αρχίσαμε να μιλάμε για το δημογραφικό. Εκατοντάδες αναλύσεις, δεκάδες εκθέσεις, χιλιάδες αναφορές στη Βουλή. Και σήμερα, το 2025, συνεχίζουμε να μιλάμε. Μόνο που το πρόβλημα μεγάλωσε και η χώρα γερνάει και αδειάζει. Και δεν παράγει όσο και όπως «θα μπορούσε». Σύμφωνα με το Δημογραφικό Παρατηρητήριο της Βουλής, η Ελλάδα χρειάζεται 2,1 γεννήσεις ανά γυναίκα για να διατηρήσει πληθυσμό. Σήμερα έχει 1,3. Ο ΟΑΣΑ προειδοποιεί ότι αν συνεχίσουμε έτσι, η Ελλάδα θα χάσει ένα εκατομμύριο κατοίκους έως το 2050. Το ΙΟΒΕ επισημαίνει ότι ήδη 500.000 νέοι έχουν φύγει στο εξωτερικό από το 2010. Και το ΕΛΙΑΜΕΠ, εδώ και χρόνια, φωνάζει ότι «δεν υπάρχει στρατηγικό σχέδιο». Γιατί λοιπόν δεν γίνεται τίποτα ουσιαστικό; Η απάντηση δεν είναι τεχνική. Είναι πολιτική. Επειδή κανένα κόμμα και καμία κυβέρνηση δεν θέλει να το πληρώσει. Ειδικοί και μελέτες, όπως της Διακομματικής Επιτροπής για το Δημογραφικό (2019), εκτιμούν το κόστος μιας σοβαρής πολιτικής στο 1%-1,5% του ΑΕΠ, δηλαδή 2,5-3 δισ. ευρώ ετησίως. Κανείς δεν τολμά να δεσμευτεί γι’ αυτό. Όχι επειδή η κοινωνία διαφωνεί. Το αντίθετο. Οι πολίτες ζητούν στήριξη. Αλλά το πολιτικό σύστημα φοβάται, από τη μία τη σύγκρουση με τις Βρυξέλλες για νέα μόνιμα έξοδα, και από την άλλη, να πει σε κάποιους ότι πρέπει να πληρώσουν περισσότερους φόρους για να στηριχθούν οι νέες οικογένειες. Η Γαλλία δίνει φορολογικά κίνητρα για κάθε παιδί μέσω του συστήματος «quotient familial», που αυξάνει τις φορολογικές ελαφρύνσεις όσο περισσότερα τα μέλη της οικογένειας. Η Ουγγαρία παρέχει άτοκα δάνεια και φοροαπαλλαγές για πολύτεκνες οικογένειες. Η Φινλανδία δίνει ίσες γονεϊκές άδειες σε άνδρες και γυναίκες. Στην Ελλάδα, εδώ και λίγα χρόνια, δίνουμε μια φορά 2.000 ευρώ για τη γέννηση και αυτό ήταν. Το υπουργείο Οικονομικών πανηγύρισε πρόσφατα για το πρόγραμμα «Σπίτι μου», που δίνει χαμηλότοκα δάνεια (και) σε ζευγάρια κάτω των 39 ετών. Ωραία ιδέα. Αλλά με 10.000 δάνεια σε μια χώρα 10 εκατομμυρίων, τι αλλάζει στην πράξη; Εκτός από την απαίτηση για περισσότερα εργατικά χέρια – ποιος θα κάνει τις ανακαινίσεις;- και από το κόστος της κατοικίας. Αμφότερα προς τα πάνω… Ακόμη και το πρόγραμμα επαναπατρισμού επιστημόνων (ν. 4758/2020) έμεινε στα χαρτιά, αφού αφορά λίγες εκατοντάδες ανθρώπους και δεν συνδέθηκε ποτέ με κίνητρα για να κάνουν οικογένεια στην Ελλάδα. Η ένταξη μεταναστών, που αν γινόταν με πρόγραμμα και αποφασιστικότητα θα μπορούσε να δώσει δημογραφική ανάσα, παραμένει ταμπού. Όλοι αναγνωρίζουν ότι χρειάζονται «χέρια», αλλά πολιτικά κανείς δεν θέλει να ανοίξει το θέμα. Ούτε να επενδύσει στην εκπαίδευση και την ένταξή τους. Το πολιτικό σύστημα ζει σε ορίζοντα τετραετίας. Το δημογραφικό, όμως, είναι ζήτημα γενιάς. Θέλει στρατηγική, συνέχεια, και κόστος — οικονομικό και πολιτικό. Κανείς δεν το αναλαμβάνει. Η χώρα γερνάει και αδειάζει. Και θα συνεχίσει, όσο δεν τολμάμε. Ακόμη και αν «ποτέ δεν πεθάνει», είναι βέβαιο ότι κανέναν δεν θα ενοχλήσει αν ο φρέντο έρθει τελικά στην ώρα του… 

https://www.protagon.gr/apopseis/i-ellada-pote-den-pethainei-alla-oute-gennietai-44343145732