O πόλεμος των δασμών και η ανάγκη για έναν στρατηγικό πραγματισμό

O εμπορικός πόλεμος και η παγκόσμια αναστάτωση που επέφερε η μονομερής απόφαση του αμερικανού προέδρου για την επιβολή δασμών επιτείνει τη γεωπολιτική ρευστότητα της εποχής μας και θέτει την Ευρώπη μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα. Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο με αναθεωρητικές διαθέσεις, η αυξανόμενη αβεβαιότητα στις διατλαντικές σχέσεις και η διαρκής αναδιάταξη των διεθνών ισορροπιών καθιστούν σαφές ότι η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένη τη στρατηγική της σχέση με τις ΗΠΑ, με βάση το ιστορικό πλαίσιο μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν όμως συμφωνήσουμε ότι οι διεθνείς σχέσεις βασίζονται πλέον μόνο στα κοινά συμφέροντα και όχι στις κοινές αξίες, τότε η Ευρώπη οφείλει: Nα εντοπίσει εγκαίρως τα σημεία κοινού συμφέροντος με τις ΗΠΑ προκειμένου να διαμορφώσει μια νέα –έστω και

περιορισμένη– βάση στις ευρωατλαντικές σχέσεις. Και να το πράξει χωρίς συναισθηματικούς διδακτισμούς κοιτώντας στο παρελθόν, αλλά με ρεαλισμό και αυτοπεποίθηση κοιτώντας στο μέλλον, έτσι τουλάχιστον όπως αυτό διαμορφώνεται. Να επαναπροσδιορίσει τις στρατηγικές της προτεραιότητες και να αναζητήσει εναλλακτικές συνεργασίες. Να κτίσει πιο πολυδιάστατες γεωπολιτικές σχέσεις με βάση το αμοιβαίο όφελος. Να συνθέσει δηλαδή ένα νέο γεωπολιτικό άθροισμα, που θα μπορέσει να αντισταθμίσει την απώλεια της σταθερής συμμαχίας με τις ΗΠΑ. Η ΕΕ θα πρέπει να διερευνήσει ή να δημιουργήσει πλατφόρμες κοινών συμφερόντων με άλλους διεθνείς δρώντες με τους οποίους δεν μοιράζεται κατ’ ανάγκην κοινές αξίες, αλλά ευθυγραμμίζονται τα στρατηγικά της συμφέροντα. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιέγραψε πρόσφατα αυτή τη ρεαλιστική προσέγγιση, δηλώνοντας: «Ισως χρειαστεί να συνεργαστούμε και με χώρες που δεν είναι ομοϊδεάτες, αλλά μοιράζονται κάποια από τα συμφέροντά μας». Ο Καναδάς ως φυσικός σύμμαχος Ο Καναδάς, μια φιλελεύθερη δημοκρατία με ισχυρή προσήλωση στο κράτος δικαίου και στις πολυμερείς συνεργασίες, αποτελεί έναν αξιόπιστο εταίρο για την Ευρώπη. Η Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (CETA) μεταξύ ΕΕ και Καναδά έχει ήδη θέσει τα θεμέλια για βαθύτερη οικονομική και πολιτική συνεργασία, ενώ η κοινή στάση σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και τα ανθρώπινα δικαιώματα καθιστούν τη σχέση αυτή στρατηγικά σημαντική. Η χονδροειδής πρόταση Τραμπ περί προσάρτησης του Καναδά ως 51η Πολιτεία, αλλά και η κοινή θέση απέναντι στη Ρωσία, δημιουργούν πλέον ακόμα πιο ισχυρές γέφυρες στρατηγικής συνεργασίας. Ο αναδυόμενος ρόλος της Ινδίας Η Ινδία αποτελεί έναν εταίρο με αυξανόμενη στρατηγική σημασία. Ως η πολυπληθέστερη δημοκρατία του κόσμου και μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες, προσφέρει στην Ευρώπη τη δυνατότητα μιας συνεργασίας που μπορεί να βασιστεί στην οικονομική ανάπτυξη, στην τεχνολογία και στη γεωπολιτική σταθερότητα στην Ασία. Η σύσφιξη των σχέσεων μέσω εμπορικών συμφωνιών και αμυντικής συνεργασίας μπορεί να αποτελέσει μια ασφαλή εναλλακτική απέναντι στην παραδοσιακή διατλαντική εξάρτηση. Το ελληνικό παράδειγμα και η έμφαση που δίνει η Αθήνα μετά την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Ινδία είναι χαρακτηριστικό. Εξάλλου και οι Βρυξέλλες έχουν θέσει ως προτεραιότητα την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών εντός του 2025, με στόχο τη δημιουργία της μεγαλύτερης συμφωνίας του είδους της παγκοσμίως. Κίνα: Μια πολύπλοκη αλλά απαραίτητη σχέση Παρά τις εντάσεις, η Κίνα παραμένει μια κρίσιμη δύναμη στην παγκόσμια οικονομία και ένας απαραίτητος συνομιλητής για την Ευρώπη. Αν και οι πολιτικές διαφορές είναι έντονες, η ΕΕ μπορεί να επιδιώξει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση, που θα της επιτρέψει να συνεργάζεται με την Κίνα σε τομείς όπως η τεχνολογία, το εμπόριο και η κλιματική αλλαγή, χωρίς να αγνοεί μείζονα ζητήματα, όπως αυτό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μια ρεαλιστική προσέγγιση που θα εξισορροπεί την οικονομική δέσμευση με τη στρατηγική προσοχή είναι απαραίτητη. Αυτό συνεπάγεται επιλεκτική συνεργασία –μείωση της υπερβολικής εξάρτησης από την κινεζική παραγωγή με παράλληλη διατήρηση του εμπορίου βασικών αγαθών– και ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου των επενδύσεων για την προστασία των ευρωπαϊκών υποδομών ζωτικής σημασίας από τον υπερβολικό κινεζικό έλεγχο. Οι αραβικές χώρες και ο ρόλος τους στη νέα ισορροπία Η Ευρώπη μπορεί επίσης να εμβαθύνει τις σχέσεις της με τις αραβικές χώρες, ειδικά με κράτη του Κόλπου όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία. Η ενεργειακή συνεργασία, οι επενδύσεις και οι τεχνολογικές πρωτοβουλίες μπορούν να προσφέρουν νέα προοπτική, ειδικά στο πλαίσιο της μετάβασης προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Είναι ενδεικτικό ότι σε αυτή την κατεύθυνση έχουν προσανατολιστεί και οι κινήσεις της Αθήνας με μια σειρά από συμφωνίες, όπως αυτές που έχει πετύχει η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλοι φορείς. Εν κατακλείδι, η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει θεατής των διεθνών εξελίξεων. Εφόσον οι ΗΠΑ επιλέγουν να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους με όρους αποκλειστικά συμφεροντολογικούς, η ΕΕ πρέπει να ακολουθήσει μια πολυδιάστατη στρατηγική που θα της επιτρέψει να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της και να διαμορφώσει νέες συμμαχίες. Μια τέτοια στρατηγική δεν σημαίνει ρήξη με τις ΗΠΑ, αλλά μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση που θα θωρακίσει την Ευρώπη απέναντι στις αβεβαιότητες του μέλλοντος. Επίσης, μια τέτοια προσέγγιση δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θα κάνει εκπτώσεις στις αρχές της αλλά τελικά θα μπορέσει να τις θωρακίσει. Θα μπορέσει να κρατήσει ανεπηρέαστη την αξιακή της πυξίδα εν μέσω της διαφαινόμενης καταιγίδας: να παραμείνει παγκόσμιος πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας, προπύργιο της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου και κοιτίδα βιώσιμης ανάπτυξης και ευημερίας των πολιτών της. Ο Παναγιώτης Κακολύρης  είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικών Ιδρυμάτων, στις Βρυξέλλες 

https://www.protagon.gr/apopseis/o-polemos-twn-dasmwn-kai-i-anagki-gia-enan-stratigiko-pragmatismo-44343122745