Το αφήγημα του βενιζελικού Τύπου για την Μικρασιατική Καταστροφή ως παραγωγός Ιστορίας

Γράφει ο  Κωνσταντίνος Δ. Βλάσσης 

Συμπληρώνονται εφέτος 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή και μεταξύ άλλων διαστάσεων της ιστορικής αυτής περιόδου, το κοινό απασχολεί κατά καιρούς το «σκοτεινό» πρόσωπο του Αριστείδη Στεργιάδη. Ως γνωστόν, η εικόνα που επικράτησε στην πρόσληψη του Ύπατου Αρμοστή Σμύρνης από την Κοινή Γνώμη, είναι αυτή του «προδότη», που μισούσε τους Μικρασιάτες, αλλά και του κύριου υπαίτιου της όλης Μικρασιατικής Καταστροφής. Πενήντα χρόνια μετά την καταστροφή, ο πρώην υπάλληλος της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης Νοταράς (Μιχάλης Ι. Νοταράς, Εις την Ιωνίαν, Αιολίαν και Λυδίαν πριν πενήντα χρόνια, 1972) παρέθεσε με ψυχραιμία πτυχές του βίου και της δράσης του Στεργιάδη στην Μικρά Ασία

και εξήγησε τους λόγους για τους οποίους οι τοπικοί άρχοντες έβλεπαν αρνητικά το πρόσωπο του Αρμοστή. Ακολούθησε η ιστορικός Σολωμονίδου (Βικτωρία Γ. Σολομωνίδου, «Βενιζέλος–Στεργιάδης, μύθος και πραγματικότητα», στο Ελευθέριος Βενιζέλος: Κοινωνία–Οικονομία–Πολιτική στην εποχή του, επιμ. Θ. Βερέμης–Γ. Γουλιμή, Γνώση, 1989) η οποία διευκρίνισε περισσότερο τον ρόλο του Στεργιάδη, ενώ παρέθεσε και διευκρινιστική επιστολή του τότε Γενικού Γραμματέα της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης Πέτρου Γουναράκη, που αντέκρουε τις εκδοχές που έδιδαν υποτιθέμενοι αυτόπτες μάρτυρες, σε διάφορα εντελώς δευτερεύοντα περιστατικά ή συμβάντα με πρωταγωνιστή τον Αρμοστή.

Σε γενικές γραμμές όπως εξηγείται μέσα από τις παραπάνω έρευνες, αμέσως μετά την Καταστροφή, ο βενιζελικός Τύπος δεν δίστασε να υιοθετήσει καταδικαστική στάση για το πρόσωπο του Στεργιάδη, ο οποίος θεωρείτο από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που κατέκλυσαν την Ελλάδα ως κατ’ εξοχήν «προδότης» και αίτιος της συμφοράς, ιδίως από την στιγμή που κανένα δημόσιο πρόσωπο δεν έσπευσε να τον υπερασπιστεί και το κυριότερο, όταν μόλις τον Οκτώβριο του 1922 η Επανάσταση Πλαστήρα-Γονατά –η οποία είχε λάβει καθαρά βενιζελική επιρροή– φρόντισε να διασπείρει την φήμη περί διεξαγωγής εθνικών εκλογών τον προσεχή Δεκέμβριο. Στα πλαίσια αυτά ήδη από τον Οκτώβριο οι πρόσφυγες ενεγράφησαν στους εκλογικούς καταλόγους, καθιστάμενοι ένας νέος παράγοντας που άλλαζε τις εκλογικές ισορροπίες. Παράλληλα, η προσπάθεια για τυχόν μετατόπιση αντιβενιζελικών ψηφοφόρων –πολλοί εκ των οποίων θρηνούσαν τα στρατευμένα τέκνα τους– μόνο μέσω μιας οξείας πολεμικής που θα καταδείκνυε την επιβλαβή πολιτική των μετανοεμβριανών κυβερνήσεων, θα μπορούσε να τελεσφορήσει.

Το σύνολο του βενιζελικού Τύπου με γνωστά ονόματα όπως οι Μισαηλίδης, Ροδάς, Παντελής Καψής, Πρωτονοτάριος, Αθάνατος (Καραμούζης) ανέλαβαν όπως ήταν φυσικό την συστηματική προπαγάνδιση των θέσεων των Φιλελευθέρων. Ορισμένοι εξ αυτών μάλιστα (Μισαηλίδης, Ροδάς, Π. Καψής) ενετάχθησαν στους Συνδέσμους Εθνικής Σωτηρίας που ίδρυσε η Επανάσταση Πλαστήρα-Γονατά, αναλαμβάνοντας την συγγραφή προπαγανδιστικών εγχειριδίων κομματικής κατεύθυνσης, με σκοπό την καταγγελία της αντιβενιζελικής παράταξης γενικότερα.

https://www.istorikathemata.com/2022/09/blog-post_27.html