Για ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας

 

Οι υψηλές δαπάνες υγείας με την ταυτόχρονη χαμηλή απόδοση τους απειλούν το σταθεροποιητικό πρόγραμμα της κυβέρνησης. Το ΕΣΥ νοσεί βαριά. Επιπλέον, στους πολίτες δεν παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας που τους αξίζουν. Το ΕΣΥ με την παρούσα δομή, λειτουργία, και τα πεπαλαιωμένα μοντέλα εργασίας δεν μπορεί ιπλέο

να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες υγείας των πολιτών, πολύ δε περισσότερο στις μελλοντικές.

Η ίδρυση του ΕΣΥ- απαίτηση σχεδόν του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας- αποτέλεσε σταθμό, αλλά δυστυχώς η μακροχρόν
ια έλλειψη ισχυρής πολιτικής βούλησης, ηγεσίας και κινήματος υποστήριξης δεν το επέτρεψαν να εξελιχθεί.
Το ΕΣΥ οικοδομήθηκε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες υγείας μιας κοινωνίας που όμως έχει αλλάξει. Παραμένει προσανατολισμένο στην αντιμετώπιση των οξέων καταστάσεων, με κέντρο το μεγάλο γενικό νοσοκομείο και την ατομική άσκηση της ιατρικής, με ελάχιστο ενδιαφέρον για την ποιότητα και το κόστος των υπηρεσιών καθώς και την βελτίωση (πρόληψη) της υγείας των πολιτών.
Η κοινωνία, η ιατρική, η τεχνολογία όμως άλλαξαν δραματικά, καθώς επίσης και το νοσολογικό φάσμα, ενώ αναδύθηκαν νέες αξίες και προτεραιότητες. Οι σημερινές ανάγκες υγείας συναρτώνται κυρίως με την ‘επιδημία’ των χρόνιων παθήσεων. Οι τελευταίες αποτελούν την κύρια αιτία των νόσων, αναπηριών και θνητότητας (> 60% των θανάτων). Σχεδόν το 50% του πληθυσμού πάσχει από μία χρόνια πάθηση και το 20% από περισσότερες, ενώ ξοδεύουμε το 75% των συνολικών δαπανών υγείας για την αντιμετώπισή τους.
Η σωστή αντιμετώπιση των αναγκών υγείας απαιτεί ένα νέο ΕΣΥ που να λαμβάνει υπ όψιν του τις νέες αξίες (ποιότητα, αξιολόγηση, λογοδοσία, ομαδικότητα, απόδοση) θα είναι προσανατολισμένο στην προαγωγή της υγείας, στην ολιστική αντιμετώπιση των χρόνιων παθήσεων και την πρόληψη τους (>30% προλαμβάνονται), δίχως να παραμελεί την θεραπεία των οξέων καταστάσεων.
Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΕΣΥ σήμερα αφορούν:

• Την υποβάθμιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών και την αυξημένη δυσαρέσκεια των πολιτών
• Το αδικαιολόγητα υψηλό κόστος λειτουργίας και την χαμηλή αποδοτικότητα του
• Την απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού και της δημόσιας εικόνας του
• Τα καθημερινά φαινόμενα διαφθοράς και κακής λειτουργίας
• Την ισοπέδωση των αμοιβών και την έλλειψη κινήτρων του προσωπικού
• Τις χαμηλές δημόσιες δαπάνες και την δραματική αύξηση των ιδιωτικών δαπανών που επιβαρύνουν άμεσα τους πολίτες.

Υπάρχουν σίγουρα κι άλλα προβλήματα, όπως η μη ορθολογική κατανομή των ανθρωπίνων πόρων, η έλλειψη επενδύσεων, η απουσία αξιολόγησης και λογοδοσίας κλπ. Δεν τα υποτιμούμε, αλλά θεωρούμε ότι και τα προβλήματα αυτά δημιουργούνται από τις ίδιες θεμελιώδεις αιτίες: την έλλειψη ικανής ηγεσίας, την απουσία σύγχρονης διοίκησης, το χάσμα μεταξύ της γνώσης και της πράξης, και την έλλειψη αναγκαίας πολιτικής βούλησης.
Η έλλειψη ικανής ηγεσίας εκδηλώνεται σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, συνδικαλιστικό, επιστημονικό, διοικητικό), με συνέπεια να διατηρείται η απραξία, και να μην υπάρχει συγκροτημένη πρόταση για το μέλλον, με έλλειψη οράματος και στρατηγικών στόχων. Ταυτόχρονα, ενώ απουσιάζει η ισχυρή πολιτική βούληση για την εφαρμογή των ριζικών αλλαγών που απαιτούνται, οι ηγεσίες αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια εισαγωγής νέων ιδεών και αλλαγών στο σύστημα.
Η απουσία σύγχρονης διοίκησης αποτελεί την θεμελιώδη αιτία που συντηρεί και αναπαράγει όλα τα νοσηρά φαινόμενα που παρατηρούνται στο ΕΣΥ. Θεωρούμε ότι μόνο αν το ΕΣΥ αποκτήσει σύγχρονες διοικητικές δομές και λειτουργία θα μπορέσει να επιβιώσει και να εκπληρώσει τις προσδοκίες μας.
Το χάσμα γνώσης δημιουργείται από τις ταχύτατες εξελίξεις στην ιατρική και στην τεχνολογία και έχει σαν αποτέλεσμα να μην παρέχονται οι κατάλληλες υπηρεσίες στους πολίτες, επειδή το ΕΣΥ στο σύνολο του δεν μαθαίνει και δεν εφαρμόζει αυτές τις γνώσεις έγκαιρα και με ασφάλεια.
Ιδιαίτερη μνεία όμως πρέπει να γίνει στο κόστος λειτουργίας του ΕΣΥ. Αν εκτιμήσουμε ότι οι δαπάνες υγείας θα συνεχίσουν να αυξάνονται λόγω των αυξημένων προσδοκιών των πολιτών για καλύτερη υγεία, της τεχνολογίας, της γήρανσης, της αύξησης του πληθυσμού της Ελλάδας λόγω των μεταναστών, του στρεβλού ανταγωνισμού, και λόγω της ελεύθερης διακίνησης των ασθενών στην Ευρωπαϊκή Ένωση- αλλά και προς άλλες χώρες- τότε οι δαπάνες υγείας αν δεν γίνουν αποδοτικές, απειλούν με κατάρρευση όχι μόνο το ΕΣΥ, αλλά και τον κρατικό προϋπολογισμό. Ένα υψηλής αξίας ΕΣΥ απαιτείται να είναι και αποδοτικό.
Πιστεύουμε ότι τα προβλήματα δεν πρέπει να αντιμετωπισθούν μεμονωμένα και με επιφανειακές αλλαγές, όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Σε εποχές κρίσης οι συμβιβασμοί αποδεικνύονται ολέθριοι.. Η επιτυχής-τελική λύση περιέχεται στην εφαρμογή αφ ενός, δέσμης μικρών μέτρων που θα επιφέρουν όμως μεγάλες αλλαγές, και αφ ετέρου στην εισαγωγή ριζικών αλλαγών στο σύστημα. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η εξάλειψη των προβλημάτων, η επιβίωση και η ανάπτυξη του ΕΣΥ απαιτούν συντονισμένες παρεμβάσεις στο μοντέλο της οργάνωσης των υπηρεσιών, της διοίκησης του συστήματος και της χρηματοδότησης/ αποζημίωσης των υπηρεσιών. Οι αλλαγές ακολουθούν ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, που αντιμετωπίζουν τα σημερινά οξυμένα προβλήματα, αλλά ταυτόχρονα προετοιμάζουν το ΕΣΥ για το μέλλον.
Απαιτούν συστράτευση όλων των κοινωνικών εταίρων και δέσμευση τους σε κοινούς στόχους. Κάθε ένας από τους κοινωνικούς εταίρους θα πρέπει να συνεισφέρει προς την σωστή κατεύθυνση. Θεωρούμε ότι οι παρακάτω προτάσεις περιέχουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις για την επιτυχία των αλλαγών:
Η πολιτική ηγεσία

• εκπονεί το όραμα, τους στρατηγικούς στόχους και θέτει τις αξίες που θα διέπουν την λειτουργία του ΕΣΥ.
• παρακολουθεί τις εξελίξεις στην αγορά των υπηρεσιών υγείας και παρεμβαίνει με ρυθμίσεις όταν διαπιστώνει ότι η αγορά δεν υπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας
• διαμορφώνει το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα λειτουργούν με τους ίδιους όρους συνεργαζόμενοι κι ανταγωνιζόμενοι οι παραγωγοί των υπηρεσιών υγείας είτε ανήκουν στο δημόσιο είτε ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα.

• πρέπει επίσης να σταματήσει να αναμιγνύεται στην διοίκηση του ΕΣΥ.

Το ΕΣΥ

• πρέπει να αποκτήσει ανεξάρτητη δομή και διοίκηση και ικανή ηγετική ομάδα από τους ίδιους τους εργαζομένους του που θα υλοποιήσει τις αλλαγές και θα πετύχει τους στρατηγικούς στόχους.
• η νέα διοίκηση θα δεσμευθεί να οδηγήσει το ΕΣΥ στο μέλλον, να το καταστήσει οικονομικά ανεξάρτητο, δίχως ελλείμματα, αναβαθμίζοντας την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, μηδενίζοντας τις σπατάλες και επιβραδύνοντας τον σημερινό ρυθμό αύξησης των δαπανών για την υγεία
• θα αναπτύξει πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό του, εξασφαλίζοντας ένα ανθρώπινο περιβάλλον εργασίας, αξιοκρατικό και δίκαιο, και εκπονώντας ένα πρόγραμμα αμοιβών και αναγνώρισης που δεν θα είναι ισοπεδωτικό, αλλά θα αμείβει τους εργαζόμενους με βάση την προσφορά τους και τα αποτελέσματα τους.

Η ασφάλιση υγείας – ΕΟΠΥΥ

• Θα είναι υποχρεωτική γι όλους του πολίτες –και για τους εργοδότες- που θα συνεισφέρουν ανάλογα και ισότιμα.
• Ο ΕΟΠΥΥ, που δεν θα παρέχει υπηρεσίες υγείας, θα παρεμβαίνει ενεργητικά στην αγορά των υπηρεσιών υγείας, θα προωθεί τον υγιή ανταγωνισμό, πράγμα που σημαίνει ότι θα επιλέγει τους καλύτερους παραγωγούς υπηρεσιών, ανεξάρτητα αν είναι στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, και θα αποζημιώνει τις υπηρεσίες υγείας βάσει (της αξίας) των αποτελεσμάτων που αυτές επιτυγχάνουν.
• Ο ΕΟΠΥΥ θα επιβάλει ένα σύστημα αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, θα δημοσιεύει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης ώστε οι ασφαλισμένοι του να μπορούν να κάνουν τις σωστές επιλογές.
• Ο ΕΟΠΠΥ δεν θα κάνει κατάχρηση της μονοπωλιακής δύναμης του εξαθλιώνοντας τις αμοιβές των επαγγελματιών υγείας, αλλά αντίθετα θα προωθήσει μοντέλα παροχής υπηρεσιών που δεν θα βασίζονται στην ατομική άσκηση της ιατρικής και την αμοιβή κατά πράξη, αλλά σε μοντέλα ομαδικής άσκησης που θα αναλαμβάνουν την συνολική ευθύνη για την υγεία των πολιτών και θα εξασφαλίζουν την συνέχιση της περίθαλψης..

Οι εργαζόμενοι στο ΕΣΥ

• θα πρέπει να δεσμευθούν στην παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεισφέρουν στην αλλαγή της κουλτούρας που επικρατεί σήμερα στο ΕΣΥ ώστε να το καταστήσουν επιθυμητό ως τόπο εργασίας, καινοτομικό, αποδοτικό, και πλήρως ανταγωνιστικό.

• θα πρέπει να διεκδικήσουν ένα περιβάλλον εργασίας που θα τους δίνει την δυνατότητα να αναπτύξουν όλες τις ικανότητες τους, και να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα αξιολόγησης που θα εγγυάται την συνεχή τους ανέλιξη στις βαθμίδες του ΕΣΥ με αδιάβλητες διαδικασίες και των ικανοτέρων στις σημαντικότερες θέσεις.

Οι επιστημονικές/ ακαδημαϊκές κοινότητες

• θα πρέπει να συνεισφέρουν στην ταχύτατη διάδοση της γνώσης στα μέλη τους, στην εκπόνηση κατευθυντηρίων οδηγιών και στην προάσπιση της δεοντολογίας.
• Θα πρέπει σε συνεργασία με την πολιτεία, την φαρμακοβιομηχανία και των εταιριών ιατρικής τεχνολογίας να εκπονήσουν το πλαίσιο συνεργασίας και την οριοθέτηση των σχέσεων των μελών τους με την βιομηχανία.

Το συνδικαλιστικό κίνημα, η τοπική αυτοδιοίκηση

• Θα πρέπει να περιοριστούν στον σημαντικό ρόλο του κοινωνικού ελέγχου και στην δημιουργική κατάθεση προτάσεων για βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών

Οι προμηθευτές του ΕΣΥ

• Θα παρέχουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με διαφάνεια, προς αμοιβαίο όφελος, δημιουργώντας δυναμικές και στέρεες σχέσεις συνεργασίας με πρωτεύοντα στόχο την ασφάλεια των ασθενών και την βελτίωση των υπηρεσιών.

Οι εργοδότες

• Θα πρέπει να διασφαλίζουν υγιείς συνθήκες εργασίας και να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα προάγουν την υγεία των εργαζομένων τους.

Ο ιδιωτικός τομέας παροχής υπηρεσιών υγείας

• Θα πρέπει να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, να συμμετέχει στο εθνικό σύστημα αξιολόγησης των υπηρεσιών και να αμείβεται σύμφωνα με την αξία των υπηρεσιών που παρέχει

Οι πολίτες

• Πρέπει να αναλάβουν σημαντικό ενεργητικό ρόλο στην παροχή των υπηρεσιών που δέχονται. Έχουν αυξημένες αρμοδιότητες και δικαιώματα αλλά ταυτόχρονα έχουν κι ευθύνες.

Χρειάζεται συστράτευση ώστε η κοινωνία να αγκαλιάσει τις ιδέες μας και η πολιτική ηγεσία να ασπασθεί:
Α) το όραμα για το ΕΣΥ:
να αντιστρέψουμε τη φθίνουσα πορεία του ΕΣΥ και την απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού του, ώστε εντός της επόμενης δεκαετίας να το εξελίξουμε σε ένα από τα πέντε καλύτερα της Ευρώπης και να το καθιερώσουμε ως πρότυπο και για άλλες χώρες.
Β) τις στρατηγικές προτεραιότητες:

• εφαρμογή υποχρεωτικού εθνικού προγράμματος πρόληψης- βελτίωση της υγείας
• εφαρμογή σύγχρονου συστήματος διοίκησης
• έναρξη νέου μοντέλου χρηματοδότησης των υπηρεσιών
• ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του ΕΣΥ
• νέο σύστημα αντιμετώπισης των χρόνιων παθήσεων
• αναδιοργάνωση των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ

Γ) τους στρατηγικούς στόχους:

• συγκράτηση των συνολικών δαπανών υγείας στο 8,5% του ΑΕΠ με εξάλειψη της παραοικονομίας
• μείωση των ιδιωτικών δαπανών υγείας στο 30% των συνολικών δαπανών υγείας
• αύξηση της ικανοποίησης των πολιτών από το ΕΣΥ στο μέσο όρο των τριών υψηλοτέρων των χωρών του ΟΟΣΑ
• μείωση της θνησιμότητας και των αναπηριών από τα καρδιαγγειακά νοσήματα κατά 20%
• μείωση των εισαγωγών στα νοσοκομεία κατά 25%
• μείωση της παχυσαρκίας και του διαβήτη κατά 25%

Γ) τις αξίες με τις οποίες θα λειτουργεί το ΕΣΥ:

• Οι ανάγκες του ασθενή πάντα προηγούνται
• Ομαδικότητα και συνεργασία
• Αξιοκρατία
• Δέσμευση στην ποιότητα /καινοτομία
• Υπερηφάνεια για ό,τι κάνουμε

Αγωνιζόμαστε για ένα ΕΣΥ:

• που θα στοχεύει στην βελτίωση/ διατήρηση της υγείας των πολιτών και όχι μόνο στην διαχείριση της αρρώστιας
• που να παρέχει αποτελεσματικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, με ασφάλεια και ταχύτητα, σε όλους τους πολίτες δίχως διακρίσεις, δωρεάν τη στιγμή της χρήσης, και με τρόπο που σέβεται την προσωπικότητα και τις αξίες τους, χρησιμοποιώντας τα τελευταία τεκμηριωμένα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας.
• Ένα σύστημα που θα εμπνέει, θα είναι καινοτόμο, προσαρμόσιμο, ανταγωνιστικό, κοινωνικά υπεύθυνο, και κατά συνέπεια θα αναπτύσσει τους εργαζόμενους, θα τους αξιολογεί και θα τους αμείβει δίκαια, ώστε να γίνει αποδοτικό και να κοστίζει λιγότερο
• koinonikos syndesmos