Δημοκρατία ετών 51: Ηλθε η ώρα του αναστοχασμού;

Δυστυχώς ή ευτυχώς, η επέτειος της αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε ένα κοινωνικό γεγονός. Είναι η χαρά των παραπολιτικών στηλών. Το «δυστυχώς» ισχύει επειδή η ταύτιση της επετείου της 24ης Ιουλίου με την καθιερωμένη δεξίωση στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου έχει απονευρώσει το νόημα και το περιεχόμενο της εκδήλωσης. Περισσότερο ασχολούνται (όσοι ασχολούνται) με τα φορέματα των κυριών και τα όσα λένε ή δεν λένε μεταξύ τους οι πολιτικοί αρχηγοί στη δεξίωση και λιγότερο με το τι συνέβη πριν από 51 χρόνια. Πόσο μάλλον με το «πώς» συνέβη. Το «ευτυχώς» της υπόθεσης έχει να κάνει με το ότι εξακολουθεί να υπάρχει κάτι που, έστω και κάπως βεβιασμένα, γίνεται αφορμή ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη. Εδώ κάπου παρουσιάζεται μια ευκαιρία αναστοχασμού των όσων συνέβησαν από τη στιγμή που ξεκίνησε η μακρά αυτή περίοδος δημοκρατικής διακυβέρνησης της χώρας. Remaining Time-0:20

Fullscreen Unmute Ο αναστοχασμός προϋποθέτει επίγνωση, έστω και σε στοιχειώδη βαθμό. Επίγνωση π.χ., για το ότι η θεσμική οργάνωση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας, ενός όρου που θα όφειλε πια να έχει αντικαταστήσει τη θολούρα της «Μεταπολίτευσης», αποδείχθηκε κάτι περισσότερο από επαρκής και ανθεκτική. Φάνηκε με πολλές αφορμές στη διάρκεια αυτής της 50ετίας ότι οι θεσμοί στους οποίους βασίστηκε η οργάνωση του Ελληνικού Κράτους μετά τη χούντα άντεξαν και αναδείχθηκαν σε δικλίδες (μεγάλης) ασφαλείας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο,τι και αν θέλει κανείς να ισχυριστεί, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που η θεσμική αυτονομία της Δικαιοσύνης ή της Βουλής λειτούργησαν ως φρένα σε απόπειρες εκτροπών και ακραίων αυθαιρεσιών. Για να θυμηθούμε ορισμένες κρίσιμες στιγμές, οι «αρμοί της εξουσίας» δεν είναι πια τόσο εύκολο να ελεγχθούν όσο ήταν πριν το 1974. Το διαπίστωσαν αυτό όσοι το επιχείρησαν σχετικά πρόσφατα. Οφείλει κανείς υπό αυτό το πρίσμα να αναγνωρίσει και να εκτιμήσει ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα έχει, αν μη τι άλλο, ισχυρές βάσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Το θέμα είναι πώς τα αντιλαμβάνεται κανείς. Ενα ζήτημα είναι πόσο μπορεί να υπολείπεται η Ελλάδα, με γνώμονα διάφορα δημοκρατικά πρότυπα της Δύσης και την κατάταξή της σε σχετικές λίστες για τη λειτουργικότητα του πολιτεύματος – αν και αυτό είναι συζητήσιμο. Υπάρχει όμως και η άλλη πτυχή, που φανερώνει την ανάγκη του αναστοχασμού. Μήπως έχει έρθει η στιγμή να δούμε ότι η ίδια η «δημοκρατία» κινδυνεύει να γίνει μία ανεπίτρεπτα παρεξηγημένη έννοια; Σε συνδυασμό με τα διάφορα μετεμφυλιακά σύνδρομα, η μεταδικτατορική περίοδος χαρακτηρίστηκε από την ενοχική αντιμετώπιση όρων όπως η πειθαρχία ή η νομιμοφροσύνη και από τη θεμελιώδη παρανόηση ότι το δικαίωμα είναι ισχυρότερο από την υποχρέωση. Μαζί με αυτά, έλειψε ο σεβασμός στη διαφορετική άποψη, εμπράκτως και όχι θεωρητικά, ενώ εμπεδώθηκε η παρανόηση σύμφωνα με την οποία «δημοκρατικός = αριστερός» και οτιδήποτε «δεξιό» είναι κακό ή τουλάχιστον ύποπτο· για να μην αναφερθούμε στη θλιβερή σύγχυση που κυριάρχησε και εν μέρει εξακολουθεί να επιδρά, ότι «προοδευτικό = υπέροχο» και «συντηρητικό = οριακά φασιστικό». Ολα αυτά επέδρασαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στις δεκαετίες που έχουν παρέλθει από το 1974 και έπειτα. Εν πολλοίς διαμόρφωσαν συνειδήσεις και αντιλήψεις, γέννησαν στρεβλώσεις και όρθωσαν εμπόδια στην πραγματική εξέλιξη της χώρας. Με άλλα λόγια, και παρ’ όλη τη θεσμική της οχύρωση, η Ελλάδα της δημοκρατικής περιόδου διακυβέρνησης ήταν/είναι μια χώρα με μια επικίνδυνη ροπή προς το ξεχαρβάλωμα, όπου το μπάχαλο είναι αποδεκτό και εκείνος που το προκαλεί διαθέτει μια ιδιότυπη ασυλία. Εν τέλει είναι προνομιακή η μεταχείριση ορισμένων ατόμων και ομάδων, πάντα με «δημοκρατικό» πρόσχημα. Στην πραγματικότητα, αυτά συμβαίνουν (και) λόγω αδυναμίας επιβολής τάξης και πειθαρχίας από όσους είναι επιφορτισμένοι με αυτήν την αποστολή, σε όποια θεσμική βαθμίδα και λειτουργία και αν βρίσκονται. Αυτό το πρόβλημα έχει πολλαπλές εκφάνσεις και εκδηλώσεις· από το πώς κυκλοφορούμε στους δρόμους μέχρι το πώς δεν λογαριάζει κανένας αν η δική του συμπεριφορά προσβάλλει ή έστω ενοχλεί κάποιον άλλον. Στην ουσία, η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα 51 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας είναι ακριβώς αυτή: να υπερβεί όλες τις στρεβλώσεις και τα επινοημένα πολιτικο-κοινωνικά στερεότυπα. Αυτό θα είναι πραγματικό άλμα προόδου. Δεν πρόκειται όμως να γίνει δίχως τόλμη και ανάληψη ευθύνης· όσης αναλογεί στον καθένα. 

https://www.protagon.gr/apopseis/dimokratia-etwn-51-ilthe-i-wra-tou-anastoxasmou-44343188365