Λούλα, ο νέος βραζιλιάνος ήρωας

Ο φτωχός, αγράµµατος εργάτης που άλλαξε για πάντα τη χώρα του

Είναι ο πρώτος πρόεδρος στην ιστορία της Βραζιλίας µε ταπεινό όσο και µαχητικό παρελθόν. Στα οκτώ χρόνια της προεδρίας του η χώρα µεταµορφώθηκε, έγινε πλουσιότερη και ισχυρότερη. Η υποψήφια που πρότεινε για διάδοχό του έχει βέβαιη τη νίκη, αν όχι στον αυριανό, πρώτο εκλογικό γύρο, τότε την επόµενη Κυριακή. Τρεις µήνες πριν (τής) παραδώσει τον προεδρικό θώκο, η δηµοτικότητά του αγγίζει το 80%. Μόνο ένα… Οσκαρ λείπει από τον Λούις Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, αλλά κι αυτό ίσως να είναι καθ’ οδόν.
Τη µεθεπόµενη εβδοµάδα, αφού ψηφίσει στις προεδρικές εκλογές, ο Ρικάρντο Μεντόνκα θα επιστρέψει για να δει τους γονείς του στο Ιτατούµπα, ένα µικρό χωριό της Βορειοανατολικής Βραζιλίας. Πάνε µήνες που βάζει στην άκρη χρήµατα για το µακρύ ταξίδι από το Ρίο ντε Ζανέιρο. «Εχω να τους δω από το 2003, ακόµα και µε τα τηλέφωνα είναι δύσκολο». Ο Ρικάρντο ήταν 18 ετών όταν εγκατέλειψε το χωριό του.

«Προέρχοµαι από µια πολύ φτωχή αγροτική οικογένεια. Αν έµενα, θα ήµουν καταδικασµένος». Στο Ρίο, ο νεαρός έµεινε σε έναν θείο του και έπιασε δουλειά ως θυρωρός. Ονειρευόταν να σπουδάσει στο πανεπιστήµιο. Για να το κάνει όµως, έπρεπε να δίνει 600 ρεάλ (270 ευρώ) τον µήνα, ποσό απαγορευτικό. «Ετοιµαζόµουν να εγκαταλείψω την ιδέα όταν µου µίλησαν για το ΡroUni. Σε τρία χρόνια, θα είµαι πτυχιούχος Νοµικής!». Το πρόγραµµα, που εφαρµόστηκε από την κυβέρνηση το 2005, προσφέρει µερικές ή πλήρεις υποτροφίες σε φτωχούς φοιτητές, αρκεί να τα πηγαίνουν καλά στις σπουδές τους. «Οι γονείς µου είναι αναλφάβητοι και στην αρχή δεν καταλάβαιναν γιατί ήθελα να σπουδάσω. Τώρα κλαίνε από υπερηφάνεια. Ολα αυτά χάρη στον Λούλα. Είναι ο πρώτος που πίστεψε πως, ακόµα και αν γεννιέται κανείς φτωχός, πρέπει να έχει ευκαιρίες. Και των γονιών µου η ζωή µεταµορφώθηκε. Απέκτησαν δικαίωµα σε ένα πρόγραµµα αγροτικής πίστης, µας έφεραν νερό στο χωριό, η µητέρα µου µάλιστα µπόρεσε να πάρει σύνταξη».

Προγράµµατα. Ιστορίες όπως αυτή του Ρικάρντο υπάρχουν εκατοµµύρια στη Βραζιλία. Πέρα από το ΡroUni, άλλωστε, υπάρχει και το πρόγραµµα bolsa familia, «Οικογενειακό πορτοφόλι», που προβλέπει την οικονοµική ενίσχυση των φτωχών οικογενειών µε τον όρο να εµβολιαστούν τα παιδιά και να πάνε σχολείο· το πρόγραµµα «Λαϊκά εστιατόρια», που προσφέρει πλήρη γεύµατα έναντι ενός ρεάλ (0,44 ευρώ)· το πρόγραµµα «Διατροφική ασφάλεια», που εφοδιάζει παιδικούς σταθµούς και σχολεία µε φαγητό για τα φτωχότερα παιδιά· το πρόγραµµα «Χαµογελαστή Βραζιλία», που παρέχει οδοντιατρική φροντίδα στους φτωχούς. Και «όλα αυτά χάρη στον Λούλα».

Δουλειές του ποδαριού.
Επί προεδρίας αυτού του χαρισµατικού ανθρώπου – ο οποίος γεννήθηκε σε µια πάµφτωχη οικογένεια, δεν τελείωσε ποτέ το σχολείο, δούλεψε από παιδί λούστρος και τορναδόρος, επί δικτατορίας βρέθηκε να διοργανώνει ως ηγέτης της Ενωσης Εργατών Μετάλλου µεγάλες απεργίες, το 1980 ίδρυσε το Κόµµα των Εργαζοµένων και διεκδίκησε τρεις φορές την προεδρία (1989, 1994, 1998) πριν τελικά κερδίσει δύο θητείες (άλλη δεν δικαιούται) – 24 εκατοµµύρια Βραζιλιάνοι βγήκαν από τη φτώχεια. Για τον οικονοµολόγο Μαρσέλο Νέρι, όµως, όσοι αποδίδουν τη δηµοτικότητα του Λούλα στην εικόνα του «πατέρα των φτωχών» δεν έχουν αντιληφθεί το εύρος της µεταµόρφωσης της Βραζιλίας.«Ο Λούλα δεν είναι πατέρας κανενός», λέει στη «Figaro». «Είναι η ενσάρκωση της κοινωνικής ανόδου, η προσωποποίηση του νέου βραζιλιάνου ήρωα, που είναι εργαζόµενος µε συµβόλαιο εργασίας και δικαιώµατα».

Συνδυάζοντας πολιτικές φιλικές προς την αγορά µε ένα φιλόδοξο πρόγραµµα κοινωνικής πρόνοιας, τις αριστερές του πεποιθήσεις µε τον οικονοµικό πραγµατισµό, το τεράστιο επικοινωνιακό του χάρισµα µε τη φιλοδοξία να δει τη χώρα του πρωταγωνίστρια στη δηµιουργία µιας νέας παγκόσµιας τάξης, ο Λούλα έκανε τη Βραζιλία υπερήφανη. Δεν είναι άγιος, κάθε άλλο. Ούτως ή άλλως, τα θετικά και τα αρνητικά του θα µπουν στη ζυγαριά της Ιστορίας. Η διάδοχος. Γεγονός όµως είναι πως η υποψήφια την οποία πρότεινε για διάδοχό του, η πάλαι ποτέ αντάρτισσα και στενή του συνεργάτιδα από το 2005 Ντίλµα Ρουσέφ, οδεύει ολοταχώς προς την προεδρία γιατί κατά το γενικώς λεγόµενο «η Ντίλµα είναι ο Λούλα». Γεγονός είναι επίσης ότι τον ερχόµενο Νοέµβριο, ο Λούλα µπορεί να προσθέσει στα επιτεύγµατά του κι ένα Οσκαρ: η ταινία «Λούλα, ο γιος της Βραζιλίας», µια ανεξάρτητη παραγωγή του Φάµπιο Μπαρέτο, είναι η επίσηµη υποψηφιότητα της Βραζιλίας για το βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Η κοινωνική πολιτική που εφάρµοσε έβγαλε από τη φτώχεια 24 εκατ. ανθρώπους