Επειδή δεν υπάρχουν Άνθρωποι και Ρομά

Το 2007, στο τρένο από Μπαϊρόιτ προς Νυρεμβέρη με έναν φίλο Έλληνα (από τους Έλληνες που βρήκαν σπίτι στο γερμανικό κράτος τη δεκαετία του ’70) κάθισα απέναντι από έναν κύριο, καλοντυμένο και γεροδεμένο. Δεν είχε τα χαρακτηριστικά Γερμανού και προσπαθούσα να μαντέψω τη χώρα καταγωγής του (κάτι που έκανα συχνά όλα τα χρόνια που έμενα στο εξωτερικό). Ξέρεις στην Βαυαρία, οι Βαυαροί δεν πολυμοιάζουν με εκείνους τους ψηλούς, ξανθούς, γαλανομάτηδες που λίγο-πολύ όλοι μας έχουμε στο μυαλό μας. Στην πραγματικότητα, είναι κυρίως μελαμψοί στα χρώματά τους και σπάνια γαλανομάτηδες. Δυσκολεύτηκα να μαντέψω και λέω στον Κώστα:
-Τσέχος ε;
-Όχι Τσέχος, Γερμανός, Ρομά.
Μια απάντηση που ομολογουμένως δεν περίμενα να ακούσω. Έτσι μπήκα στη διαδικασία να αναζητήσω περισσότερες πληροφορίες σχετικώς. Ένας άνθρωπος τόσο καλοντυμένος και εξοικειωμένος με τον χώρο του, φόραγε το κουστούμι του, τη γραβάτα του και το παλτό του, δεν το περίμενα να ανήκει σε αυτήν την τόσο κατατρεγμένη φυλή.
Την ιστορία δυστυχώς δεν την μάθαμε ολόκληρη ή επιλέξαμε που θα εστιάσουμε. Έτσι, ενώ σε όλους μας είναι γνωστή η ιστορία του Ολοκαυτώματος των Εβραίων, τα βασανιστήρια και οι θάλαμοι αεριών, οι περισσότεροι αγνοούμε οτι στους ίδιους θαλάμους και στα ίδια στρατόπεδα βρίσκονταν και Ρομά. Οι Ρομά αξιολογήθηκαν από τα SS ως πνευματικά κατώτερη φυλή και για αυτό το λόγο έπρεπε να απομακρυνθούν αρχικά από την Γερμανία και να εξολοθρευτούν αργότερα. Στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι πριν από τον πόλεμο ζούσαν περίπου 1εκ. Ρομά, όμως οι Γερμανοί και οι φίλοι τους στον Άξονα εξολόθρευσαν 220.000. Το 1979, η Δυτική Γερμανία για πρώτη φορά αναγνώρισε το Ολοκαύτωμα στη φυλή των Ρομά και προέβη στην επιδίκαση αποζημιώσεων (οι περισσότεροι που τις δικαιούνταν είχαν αποβιώσει).
Με σχέδιο και με σεβασμό στα δικαιώματα της φυλής των Ρομά, το γερμανικό κράτος προέβλεψε και έδωσε αποζημιώσεις και ειδικές συντάξεις στους ανθρώπους αυτούς, ταυτόχρονα όμως επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ένταξή τους στην γερμανική κοινωνία. Κατά ένα μεγάλο ποσοστό αυτό το κατάφερε (παράδειγμα, άλλωστε, ο Ρομά που προανέφερα) και πολλοί ζουν σε σπίτια, σπουδάζουν τα παιδιά τους στο Παν/μιο και συμμετέχουν ενεργά και στον πολιτικό βίο της χώρας. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα ακόμα προσπαθούμε να τους αναγνωρίσουμε ως ανθρώπους με χαρακτηριστική τη φράση της κ. Βούλτεψη «Δίπλα στους Ρομά ζουν άνθρωποι». Λίγες μέρες μετά, στην Πάτρα, συνελλήφθησαν Ρομά, επειδή εξέδιδαν τα ανήλικα παιδιά τους, οδηγήθηκαν στον Εισαγγελέα για να τους απαγγελθούν κατηγορίες και την αμέσως επόμενη ημέρα στο Μιντιλόγλι, Ρομά επιτέθηκαν σε διερχόμενα αυτοκίνητα. Κατά την ταπεινή μου άποψη τα δύο αυτά γεγονότα είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Πότε στην Ελλάδα υπήρξε ένα συγκροτημένο πλάνο ένταξης των Ρομά στην ελληνική κοινωνία; Τα διάφορα συνέδρια, ημερίδες και προγράμματα που κατά καιρούς γίνονταν με λεφτά της Ευρώπης εφαρμόστηκαν ποτέ; Άραγε υπάρχουν καν; Στην Ιταλία (από όπου ήρθε και η αφορμή για αυτήν μου την παρέμβαση), η δημοτική σύμβουλος Μασιμίλα Κόντι θέλει να επαναλειτουργήσει τους φούρνους για τους Ρομά (ότι έκαναν τα SS τα τελευταία χρόνια της κατοχής) και στην Ελλάδα ψάχνουμε να βρούμε πού θα τους στείλουμε (ό,τι έκαναν τα SS τα πρώτα χρόνια της κατοχής που τους έστελναν στην Πολωνία). Όμως οι Γερμανοί βρήκαν χώρο για τους Ρομά και μια θέση ανάμεσα τους. Εμείς πότε;
*Ο Δημήτρης Κυριακίδης είναι Υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Γεωγραφίας του Παν/μιου Αιγαίου και ασχολούμαι με θέματα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης.
http://www.protagon.gr/